شاعران و عاشقان از دیرباز فضایل گل سرخ (گل رز) را ستوده اند، اما این گل زیبا فراتر از مجموعه ای دل انگیز از گلبرگ های خوشبو است.

بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده، روغنی که از گل سرخ (که به گل رز هم معروف است) به دست می‌آید، فواید بالقوه‌ی زیادی دارد. گرچه بسیاری از این پژوهش‌ها بر روی نمونه‌های کوچک انجام شده‌است، اما برخی از فواید آشکار فیزیولوژیکی و روحی - روانی استفاده از این روغن در این تحقیقات مشخص شده است.

در این مطلب، با هم به بررسی اطلاعاتی که تا به امروز در مورد خواص احتمالی روغن گل رز و نحوه استفاده از آن بدست آمده، می‌پردازیم.

خواص روغن گل سرخ چیست؟

کاهش درد

در یک تحقیق انجام شده در سال ۲۰۱۵ بر روی کودکانی که عمل جراحی انجام داده بودند، از روغن بادام و روغن گل رز استفاده شد. به این صورت که گروهی را در معرض استنشاق روغن بادام و گروه دیگر را در معرض استنشاق روغن گل رز قرار دادند. بیمارانی که از رایحه روغن گل رز استفاده کردند، کاهش قابل توجهی در میزان درد خود را گزارش دادند. بنابراین محققان بر این باورند که روغن گل رز ممکن است باعث تحریک مغز برای آزاد کردن اندورفین - که به آن "هورمون احساس خوب" معروف است - شود.

بر اساس نتایج این مطالعه، محققان پیشنهاد می‌کنند که رایحه درمانی با استفاده از روغن گل سرخ می تواند راهی موثر برای کاهش درد در بیماران بعد از جراحی باشد.

تسکین ناراحتی‌های قاعدگی

در یک تحقیق انجام شده در سال ۲۰۱۳، بر روی بیمارانی که از درد قاعدگی رنج می‌بردند، برای کاهش ناراحتی آنها ماساژ شکم انجام شد.

یک گروه فقط با روغن حامل (روغن بادام) ماساژ داده شدند، در حالی که گروه دیگر با روغن بادام به همراه روغن گل رز ماساژ گرفتند. گروهی که با روغن گل رز ماساژ داده شدند نسبت به گروه روغن بادام، درد و گرفتگی کمتری را بعد از ماساژ گزارش کردند.

کاهش اضطراب و استرس

روغن گل رز برای بسیاری از افراد اثر آرامش بخش دارد.

در یک مطالعه، محققان روغن گل سرخ را روی پوست هر یک از شرکت کنندگان مالیدند و سپس تأثیر آن بر شایع‌ترین علائم اضطراب را اندازه‌گیری کردند. پس از استفاده از این روغن، فشار خون، ضربان قلب، سرعت تنفس، سطح کورتیزول (هورمون استرس) و سطح اکسیژن خون در شرکت‌کنندگان کاهش یافت. همچنین، آن‌ها بعد از استفاده از روغن گل رز احساس آرامش بیشتری را گزارش کردند.

مطالعه دیگری با حضور بیش از ۱۰۰ زن باردار نشان داد که روغن گل رز در هنگام زایمان، سطح اضطراب آن‌ها را پایین می‌آورد.

خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی

محققان دریافته‌اند که روغن به دست آمده از گل رز می‌تواند در برابر طیف وسیعی از میکروب‌های عامل ایجاد عفونت مؤثر باشد. این شامل باکتری اشرشیاکُلی (یا به اختصار  E. coli) و همچنین برخی از سویه‌های باکتری‌هایی است که باعث عفونت‌های استافیلوکوکی و گلودرد استرپتوکوکی می‌شوند.

علاوه بر آن، این مطالعه نشان داد که روغن گل سرخدر برابر «کاندیدا آلبیکانس» که می‌تواند باعث عفونت‌های قارچی در دهان، روده و واژن شود، مؤثر است.

تحریک میل جنسی

دو تحقیق نشان داده‌است که استنشاق روغن گل سرخ می‌تواند باعث افزایش میل و رضایت جنسی در مردان و تا حدودی در زنان شود. در یکی از این مطالعات، مردان مبتلا به اختلال افسردگی ماژور که از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌کردند شرکت داشتند و مطالعه‌ی دیگر بر روی زنان مبتلا به همین اختلال که آن‌ها هم داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کردن انجام شد.

محققان بر این باورند که آزاد شدن دوپامین در مغز - که عامل ایجاد انگیزه است - ممکن است محرک افزایش میل جنسی باشد و در عین حال به کاهش علائم افسردگی نیز کمک کند.

تسکین علائم افسردگی

چندین مطالعه‌ی بالینی نشان داده‌است که روغن گل رز می‌تواند به بهبود علائم افسردگی کمک کند. در یک مطالعه انجام‌شده در سال ۲۰۱۲، گروه کوچکی از زنان پس از زایمان تحت درمان افسردگی قرار گرفتند.

گروهی از این زنان علاوه بر درمان‌های پزشکی رایج، رایحه درمانی نیز دریافت کردند. نتایج نشان داد که میزان بهبودی زنانی که از ترکیب رایحه درمانی و درمان‌های رایج استفاده کردند، به شکل قابل توجهی بیشتر از زنانی بود که تنها تحت درمان‌های پزشکی قرار داشتند.

محققان توصیه می کنند برای درمان افسردگی، به جای استنشاق رایحه، از ماساژ آروماتراپی (ماساژ رایحه درمانی) استفاده کنید. ممکن است تا هشت جلسه هفتگی طول بکشد تا تغییری در علائم افسردگی خود احساس کنید، بنابراین برای دستیابی به نتایج مثبت کمی صبر و حوصله لازم است.

نحوه استفاده از روغن گل سرخ

روغن گل سرخ معمولا گران‌قیمت است و قدرت بالایی دارد. چه بخواهید آن را استنشاق کرده و چه روی پوست خود بمالید، حتما باید آن را رقیق کنید.

• حمام با روغن گل رز: ۱۰ قطره روغن گل رز را با یک روغن حامل (مثل روغن نارگیل، روغن بادام شیرین یا روغن جوجوبا) مخلوط کنید. سپس این ترکیب را به وان حمام گرم خود اضافه کنید. به خاطر داشته باشید که اسانس‌های روغنی همیشه باید قبل از اضافه شدن به آب، در یک روغن حامل رقیق شوند.
• حمام پا با روغن گل رز: چند قطره از روغن گل رز رقیق شده را به آب ولرم داخل لگن حمام اضافه کنید. به مدت ۱۰ دقیقه پاهای خود را در آب خیس کنید.
• درمان استرس و اضطراب و افسردگی: چند قطره از روغن گل سرخ را درون دستگاه پخش کننده رایحه (دیفیوزر) بریزید و یا مقدار کمی از آن را روی سینه، گردن و مچ دست خود بمالید. روغن گل سرخ را قبل از تماس با پوست، حتما با یک روغن حامل مثل روغن نارگیل، روغن بادام شیرین یا روغن جوجوبا رقیق کنید. همچنین می‌توانید از فواید ماساژ با روغن گل سرخ رقیق هم بهره‌مند شوید.

پیش از شروع هرگونه درمان جایگزین یا مکمل، حتما با پزشک خود در مورد بیماری‌های فعلی، تداخلات احتمالی با داروهای مصرفی و عوارض جانبی احتمالی مشورت کنید.

نکات ایمنی

اسانس‌های روغنی بسیار قوی و غلیظ هستند. اگر قصد دارید هر نوع اسانس روغنی را استنشاق کنید، به جای اینکه بینی خود را به بطری نزدیک کنید، چند قطره از آن را داخل دستگاه پخش کننده (دیفیوزر) بریزید یا درب ظرف را بو کنید. استنشاق بیش از حد اسانس‌های روغنی ممکن است باعث سردرد شود.

اگر می خواهید روغن گل رز را به طور مستقیم روی پوست خود بمالید، ابتدا چند قطره از آن را با یک روغن حامل مخلوط کنید تا از تحریک پوست خود جلوگیری کنید.

روغن گل سرخ، مانند بسیاری از اسانس‌های روغنی دیگر، خوراکی نیست.

برخی از اسانس‌های روغنی ممکن است برای زنان باردار و شیرده (و نوزادان آنها) مضر باشند.  اگر از دستگاه پخش کننده رایحه (دیفیوزر) استفاده می کنید، حتما به افرادی که ممکن است وارد آن محیط شوند، به ویژه زنان باردار و شیرده، توجه داشته باشید.

اگر در خانه فرزند کوچک یا حیوان خانگی دارید، پیش از استفاده از اسانس‌های روغنی، حتما با پزشک متخصص کودک یا دامپزشک مشورت کنید. زیرا برخی از این روغن‌ها برای کودکان و حیوانات خانگی سمی هستند.

انجمن حمایت از حیوانات آمریکا نکات زیر را برای استفاده از اسانس‌های روغنی در نزدیکی حیوانات خانگی به شما توصیه می کند:

• به طور مستقیم روی حیوان استفاده نکنید. مالیدن مستقیم اسانس‌های روغنی روی پوست یا خز حیوانات خانگی می تواند سمی باشد. علائم مسمومیت ناشی از مصرف بیش از حد این روغن ها شامل اختلال در راه رفتن، بی حالی یا افسردگی و کاهش دمای بدن است. همچنین در صورت بلعیدن اسانس‌های روغنی توسط حیوان، ممکن است شاهد استفراغ و اسهال باشید.
• در زمان استفاده از دستگاه پخش کننده، حیوانات را از اتاق دور نگه دارید. این مورد به ویژه برای حیواناتی که سابقه مشکلات تنفسی دارند، بسیار مهم است. پرندگان به طور ویژه‌ای نسبت به مشکلات تنفسی حساس هستند، بنابراین از استفاده از دستگاه پخش کننده در نزدیکی آن ها خودداری کنید.
• دستگاه پخش کننده را در جای امن قرار دهید. محل قرارگیری دستگاه پخش کننده باید دور از دسترس حیوانات خانگی باشد. واژگون شدن دستگاه پخش کننده می تواند باعث ریختن مایع و لیسیدن آن توسط حیوان یا جذب آن از طریق پدهای حساس پنجه ها شود.

عوارض جانبی روغن گل سرخ

روغن گل رز در صورت استنشاق یا استفاده موضعی روی پوست فردی که به آن حساسیت ندارد، به نظر می رسد عارضه جانبی خاصی ندارد.

با این حال، همیشه بهتر است قبل از استفاده از روغن گل رز برای اولین بار، یک تست حساسیت پوستی انجام دهید.

برای انجام این تست، مقدار کمی از روغن رقیق شده گل رز (مخلوط با یک روغن حامل) را روی پوست داخلی آرنج خود بمالید. اگر بعد از چند ساعت هیچ گونه خارش، تورم یا قرمزی مشاهده نکردید، به احتمال زیاد استفاده از این روغن روی پوست شما بی خطر است.

تفاوت روغن گل رز و روغن دانه رزهیپ

روغن دانه رزهیپ از دانه ها و میوه های زیر شکوفه گل رز به دست می آید - قسمتی که اگر گلبرگ ها پژمرده و از گیاه جدا شوند، آن را خواهید دید. این روغن به غلظت اسانس‌های روغنی نیست. 

روغن دانه رزهیپ در واقع یک روغن حامل به حساب می‌آید و در مصارف آرایشی و بهداشتی کاربرد گسترده‌ای دارد.

نکاتی برای خرید روغن گل سرخ

شما می توانید روغن گل رز را از فروشگاه های مواد غذایی طبیعی یا به صورت آنلاین خریداری کنید.

دو نوع رایج روغن گل سرخ از دو گونه مختلف رز به دست می آید: رز دمشقی یا گل محمدی که روغن بیشتری دارد و رز صدپر. برای اطمینان از کیفیت محصول، برچسب روغن را بررسی کنید.

به دنبال بطری‌های تیره رنگ باشید، زیرا نور به اسانس‌های روغنی آسیب می‌زند.

اگر روغن را از فروشگاه‌ حضوری تهیه می‌کنید و امکان تست وجود دارد، بررسی کنید که آیا روغن گل رز با روغن‌های گیاهی رقیق شده است یا نه. یک قطره کوچک روی کاغذ بریزید و به دنبال حلقه روغنی باشید که می‌تواند نشان دهنده رقیق‌سازی روغن باشد.

سخن آخر

روغن گل سرخ، فراتر از عطر دلپذیرش، فواید بالقوه بسیاری برای سلامتی دارد، اگرچه برخی از این فواید نیازمند تحقیقات بیشتری است اما این روغن به طور بالقوه می تواند به موارد زیر کمک کند:

• کاهش اضطراب، استرس، افسردگی و درد
• افزایش میل جنسی
• محافظت در برابر باکتری ها و قارچ های مضر

هنگام خرید روغن گل سرخ، به دنبال برندهای معتبر باشید که اطلاعاتی در خصوص گیاهی که روغن از آن گرفته شده است در اختیارتان می‌گذارند. شما می توانید از طریق دستگاه پخش کننده آن را استشمام کنید، چند قطره را به آب حمام خود اضافه کنید یا با مخلوط کردن با یک روغن حامل، به صورت موضعی روی پوست خود بمالید.

همیشه قبل از استفاده از اسانس‌های روغنی برای درمان هر گونه بیماری، حتما با پزشک خود مشورت کنید.