در طی سال ها فعالیت‌مان در زمینه تولید و فروش روغن های طبیعی، سوالات زیادی درباره کیفیت و ماندگاری روغن زیتون از ما پرسیده شده است. باور رایجی وجود دارد مبنی بر اینکه روغن زیتون هرچه کهنه تر باشد بهتر است! با اینکه این تصور می‌تواند درباره سرکه، ترشی یا شراب صحت داشته باشد ولی درباره روغن زیتون برای مصرف خوراکی، به هیچ وجه صادق نیست!
جالب تر اینکه که بعضی از عزیزان ما را به کتاب های طب سنتی از جمله قانون ابن سینا نیز ارجاع می دهند، در صورتی که اگر همان منابع را کمی دقیق تر مطالعه کنیم، متوجه می شویم که در هیچ داروی خوراکی، توصیه به استفاده از روغن زیتون کهنه نشده است، بلکه همه‌ی آن موارد مربوط به داروهای موضعی است.

روغن زیتون نیز همچون بسیاری از مواد غذایی، دارای تاریخ مصرف مشخصی است. این پرسش که آیا روغن زیتون هم تاریخ انقضا دارد، و آیا پس از گذشت این تاریخ، روغن زیتون به طور کامل فاسد و غیرقابل مصرف می‌شود، پرسش‌هایی است است که ذهن بسیاری از مصرف‌کنندگان را به خود مشغول می‌کند. در این مطلب، به بررسی دقیق مدت زمان ماندگاری روغن زیتون، امکان خراب شدن آن و علائم قابل مشاهده برای تشخیص کهنگی این محصول ارزشمند می‌پردازیم.

عمر مفید روغن زیتون چقدر است؟

از نظر گیاه‌شناسی، زیتون بعنوان میوه محسوب می‌شود. همان‌طور که تمامی میوه‌ها دارای عمر مفید مشخصی هستند، روغن استخراج شده از آنها نیز از این قاعده مستثنی نیست. زمانی می‌رسد که روغن زیتون فاسد شده و دیگر طعم مطبوعی ندارد.

مدت زمان ماندگاری روغن زیتون تحت تأثیر عواملی همچون نوع روغن و شرایط نگهداری آن قرار دارد. به طور معمول، روغن زیتون فرابکر در ظرف در بسته و در شرایط مناسب (محل تاریک، خشک و خنک) به مدت 12 تا 18 ماه قابل نگهداری است. برای روغن زیتون های تصفیه شده این زمان به 18 تا 24 ماه افزایش می یابد.

با این حال، پس از باز شدن درب بطری، فرآیند اکسیداسیون روغن آغاز شده و کیفیت و طعم آن به مرور زمان کاهش می‌یابد. به همین دلیل، توصیه می‌شود روغن زیتون پس از باز شدن درب بطری، حداکثر طی شش ماه مصرف شود تا از حفظ حداکثری خواص مفید آن اطمینان حاصل گردد.

در صورتی که قصد خرید عمده روغن زیتون را دارید، بهتر است آن را به ظروف کوچک تر تقسیم کنید تا از تماس مداوم روغن با هوا و آفتاب پیشگیری شود و در نتیجه، مدت زمان ماندگاری آن افزایش یابد. مثلاً به جای یک ظرف 4 لیتری از 4 ظرف 1 لیتری استفاده کنید.

نحوه نگهداری روغن زیتون

نگهداری درست از روغن زیتون با کیفیت، عاملی کلیدی در حفظ خواص و افزایش ماندگاری آن است. برای دستیابی به این هدف، توصیه می‌شود روغن زیتون را در محیطی خشک و خنک، دور از تابش مستقیم نور خورشید و منابع حرارتی نظیر اجاق گاز، نگهداری نمایید. انباری منزل یا کابینت، مکانی مناسب برای این منظور به شمار می‌رود.

برخی بر این باورند که قرار دادن روغن زیتون در یخچال، به دلیل کاهش دما، باعث افزایش طول عمر آن می‌شود. درست است، اما این عمل می‌تواند منجر به جامد شدن چربی‌های موجود در روغن و تغییر بافت آن شود، که چیز بدی نیست، البته به شرطی که مطمئن شوید رطوبت به داخل ظرف روغن زیتون ورود پیدا نکند.

بهترین روش برای حفظ کیفیت و ماندگاری روغن زیتون، نگهداری آن در ظروف شیشه‌ای تیره است. ظروف شفاف اجازه می‌دهند نور خورشید به روغن برخورد کند. این کار موجب تجزیه آنتی‌اکسیدان‌های ارزشمند روغن زیتون شده و به تدریج از کیفیت آن می‌کاهد.

اگر زیاد آشپزی نمی‌کنید، خرید بطری‌های کوچک‌تر نیز می‌تواند ایده خوبی باشد، به خصوص اگر روغن زیتون گران‌تری را انتخاب می‌کنید.

پس روغن زیتون بعد از باز شدن چقدر ماندگاری دارد؟

نحوه نگهداری از روغن زیتون نقش مهمی در حفظ کیفیت و افزایش ماندگاری آن دارد. روغن زیتون فرابکر، که به روش پرس سرد یا کلدپرس استخراج می‌شود، به دلیل داشتن ترکیبات حساس‌تر، نیازمند مراقبت بیشتری است و در شرایط ایده‌آل مانند محیطی تاریک، خشک و خنک، تا 18 ماه قابل استفاده است. به همین علت بهترین کار این است که روغن زیتون را تا 18 ماه پس از باز شدن یا تا تاریخ انقضای آن مصرف کنید.

روغن‌های تصفیه شده به دلیل فرآوری بیشتر، پایداری بیشتری دارند و می‌توانند تا 24 ماه در شرایط مناسب نگهداری شوند.

خلاصه

روغن زیتون فرابکر بعد از 12 تا 18 ماه خراب می‌شود.روغن زیتون را در جای خنک و تاریک و در صورت امکان در ظرف تیره شیشه‌ای که به خوبی بسته شده است، نگهداری کنید.

چگونه بفهمیم روغن زیتون خراب شده است؟

بله، روغن زیتون هم فاسد می شود. اما برخلاف برخی غذاهای دیگر، همیشه نمی توان از روی ظاهر آن فهمید که خراب شده است یا نه. با این حال، اگر روغن زیتون را در یخچال نگهداری کنید، ممکن است به دلیل جامد شدن جزئی چربی ها، کمی کدر شود. اما این لزوماً به معنای خراب شدن روغن زیتون نیست. برای اطمینان باید آن را بو کنید و بچشید.

چند راه برای تشخیص روغن زیتون فاسد وجود دارد:

مزه کنید

 بهترین راه برای فهمیدن اینکه آیا روغن زیتون شما فاسد شده است، چشیدن آن است. نگران نباشید، یک مزه کوچک شما را بیمار نخواهد کرد. اگر روغن زیتون شما طعم ترش یا کهنه داشت، دیگر خوب نیست. روغن زیتون کهنه و فاسد، طعم میوه‌ای و فلفلی روغن زیتون تازه را ندارد و در آن خبری از طعم تند و تیز و سوزش انتهای کام نیست.

بو کنید

این هم نشانه دیگری از فاسد شدن آن است. روغن زیتون فاسد، برخلاف رایحه دلنشین و میوه‌ای زیتون تازه، ممکن است بویی نامطبوع و شبیه به موم، شبیه مداد رنگی، خمیر بازی، چسب مایع یا حتی شبیه نفت از خود منتشر کند. این بو بسیار متمایز است و به راحتی از بوی معمول روغن زیتون تازه قابل تشخیص است.

خوردن روغن زیتون فاسد چه عوارضی دارد؟

خوردن روغن زیتون فاسد علاوه بر اینکه ممکن است شما را بیمار می‌کند می‌تواند با دادن طعم عجیب و غریب به غذا، دستپخت شما را خراب کند و صد البته، از ارزش تغذیه‌ای آن به میزان قابل توجهی می‌کاهد. بنابراین بسیار مهم است که قبل از مصرف روغن زیتون، کیفیت و تاریخ انقضای آن را بررسی کنید.

روغن زیتون به واسطه خواص بی‌نظیری که برای سلامتی دارد، از جمله آنتی‌اکسیدان‌های قوی، همواره مورد توجه بوده است. با این حال، فاسد شدن روغن زیتون می‌تواند به کاهش قابل توجه این خواص ارزشمند منجر شود. 

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که روغن زیتون دچار اکسیداسیون می‌شود. در طول این فرآیند، مولکول‌های حاوی اکسیژن زنجیره‌ای از واکنش‌های شیمیایی را آغاز می‌کنند که آنتی‌اکسیدان‌های روغن را تجزیه می‌کند. آنگاه آنتی‌اکسیدان‌های موجود در روغن زیتون طی فرآیند فساد تخریب شده و در نتیجه، خواص مفید این روغن ارزشمند از بین می‌رود. بنابراین توصیه می‌شود به جای مصرف روغن زیتون فاسد، از آن در مصارف غیر خوراکی مانند ماساژ یا براق کردن کیف و کفش چرمی استفاده شود.

اگرچه مصرف کمی از روغن زیتون کهنه عارضه جدی به دنبال ندارد، اما از نظر ارزش تغذیه‌ای قابل مقایسه با روغن زیتون تازه نیست. برای حفظ حداکثر خواص این محصول ارزشمند، بهتر است همواره از روغن زیتون باکیفیت و تازه در رژیم غذایی خود استفاده کنید.

خلاصه

روغن زیتون فاسد را فقط با چشیدن آن تشخیص خواهید داد. همچنین اگر طعم تلخ یا بوی نامطبوعی داشت، نشانه دیگری از خراب شدن آن است. مصرف کمی از روغن زیتون فاسد باعث مسمومیت نمی‌شود، اما قطعا غذای شما رو خوشمزه نخواهد کرد.

سخن پایانی

روغن زیتون از میوه زیتون به دست می‌آید. میوه ها تاریخ مصرف دارند و روغن زیتون نیز همینطور است.

بیشتر روغن های زیتون تصفیه شده از زمان بطری شدن از 18 تا 24 ماه ماندگاری دارند، در حالی که روغن زیتون فرابکر ممکن است کمی کمتر، حدود 12 تا 18 ماه ماندگاری داشته باشد.

پس از این مدت، روغن زیتون خراب خواهد شد. برای جلوگیری از این اتفاق، آن را در جای خنک و تاریک نگهداری کنید و اگر بوی بد یا طعم بدی داشت آن را دور بریزید.

می توانید با چشیدن روغن زیتون متوجه خراب شدن آن شوید. روغن زیتون فاسد ممکن است طعم ترش داشته باشد و بوی کمی شبیه موم یا خمیر بازی بدهد. اگرچه خوردن کمی از روغن زیتون فاسد شما را بیمار نمی کند، اما طعم غذای شما را خراب خواهد کرد.

پرسش‌های متداول

روغن زیتون را پس از باز شدن چگونه نگهداری کنیم؟

برای حفظ کیفیت روغن زیتون بعد از باز شدن، آن را در مکانی به دور از نور مستقیم خورشید، حرارت و رطوبت قرار دهید. یک انباری خنک یا کابینت آشپزخانه، مکان‌های مناسبی است. همیشه مطمئن شوید که درب بطری محکم بسته شده باشد تا از اکسیداسیون و کاهش کیفیت روغن جلوگیری شود.

آیا روغن زیتون در یخچال خراب میشود؟

پاسخ کوتاه این است که خیر! نگهداری روغن زیتون در یخچال می‌تواند عمر مفید آن را افزایش دهد، اما باید توجه داشت که سرمای زیاد ممکن است باعث جامد شدن چربی‌های روغن و تغییر بافت آن شود. البته این تغییر لزوماً به معنای کاهش کیفیت نیست. به شرط آنکه درب بطری محکم بسته شده باشد تا رطوبت وارد ظرف نشود،. با این حال، به دلیل جامد شدن جزئی چربی ها، ممکن است رنگ روغن کمی کدر شود که این موضوع طبیعی است.

روغن زیتون کهنه را چکار کنیم؟

هرچند روغن زیتون کهنه دیگر برای پخت و پز مناسب نیست، اما آن را دور نریزید! این روغن هنوز هم کاربردهای زیادی دارد. برای نرم کردن پوست کف پاهای ترک خورده، می‌توانید کمی روغن زیتون را گرم کرده و روی پاها ماساژ دهید. همچنین، برای تسکین درد کمر و بدن، می‌توانید از روغن زیتون برای ماساژ استفاده کنید. علاوه بر آن، روغن زیتون به عنوان یک براق کننده طبیعی چرم عمل می‌کند و می‌تواند کیف و کفش چرمی شما را براق و نرم کند. کافیست مقداری روغن را روی چرم مالیده و پس از مدتی، اضافه‌ی آن را پاک کنید.